Εύκολη η γενική πληθυντικού!
Αυτά τα αρσενικά είναι οξύτονα και παροξύτονα. Όλα, όμως, στη γενική του πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα:
Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός
ο
του
τον
μαθητής
μαθητή
μαθητή
οι
των
τους
μαθητές
μαθητών
μαθητές
Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα αρσενικά:
- αγοραστής, αθλητής, αριθμητής
- βιολιστής, γυμναστής
- διαιτητής, δικαστής, διοικητής
- εγωιστής, εκτυπωτής, εξερευνητής
- θαυμαστής, θεατής, ιδρυτής
- κατακτητής, κολυμβητής, κριτής
- ληστής, μεταφραστής, μετρητής
- νικητής, νοσηλευτής, ομιλητής
- ποιητής, προπονητής, πωλητής
- σκακιστής, σπουδαστής, σχεδιαστής
- υπολογιστής, υποστηρικτής
- φοιτητής, χειριστής, χορευτής
Μετακίνηση τόνου
Τα παροξύτονα στη γενική του πληθυντικού ακολουθούν τον γενικό κανόνα και τονίζονται στη λήγουσα:
Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός
ο
του
τον
αγρότης
αγρότη
αγρότη
οι
των
τους
αγρότες
αγρoτών
αγρότες
Έτσι κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα αρσενικά:
- αιμοδότης, ακροβάτης, αναγνώστης
- βιβλιοπώλης, δείκτης, διαβήτης
- επιβάτης, επισκέπτης, εργάτης
- ηγέτης, ιδιοκτήτης, ιππότης
- καθρέφτης, καλλιτέχνης, λιγνίτης
- μαγνήτης, μετεωρίτης, μονάρχης
- ναύτης, νεροχύτης, ορειβάτης
- παίκτης, πελάτης, πλανήτης
- στρατιώτης, συλλέκτης
- τεχνίτης, τοξότης, τραπεζίτης
- υπηρέτης, υπνοβάτης, φράχτης
- χάρτης, χτίστης, ψεύτης
Δεύτερος πληθυντικός
Κάποια αρσενικά σε -ης σχηματίζουν και έναν δεύτερο, ανισοσύλλαβο πληθυντικό σε -ηδες:
- λεβέντες (χωρίς γενική) – λεβέντηδες
- μόρτες (χωρίς γενική) – μόρτηδες
- ξενύχτες (χωρίς γενική) – ξενύχτηδες
- ρεμπέτες (χωρίς γενική) – ρεμπέτηδες
Σε ορισμένα, μάλιστα, ο ανισοσύλλαβος δεύτερος τύπος σχηματίζεται με την κατάληξη -άδες και χρησιμοποιείται σε λόγο με ανεπίσημο ύφος:
- βουλευτές – βουλευτάδες
- δεσπότες – δεσποτάδες
Παρόμοια ζευγάρια:
- αφέντες (χωρίς γενική) – αφεντάδες
- βουτηχτές – βουτηχτάδες
- διευθυντές – διευθυντάδες
- δουλευτές – δουλευτάδες
- θεριστές – θεριστάδες
- καθηγητές – καθηγητάδες
- καλοθελητές – καλοθελητάδες
- πραματευτές – πραματευτάδες
- ράφτες – ραφτάδες
- τραγουδιστές – τραγουδιστάδες
- τρυγητές – τρυγητάδες
- ψάλτες – ψαλτάδες
Αρχαιόμορφη κλητική
Κάποια αρσενικά που δηλώνουν επάγγελμα ή δημόσιο λειτούργημα σχηματίζουν την κλητική του ενικού και με την παλαιότερη κατάληξη -α. Συνήθως, μάλιστα, προηγείται το «κύριε»:
- κύριε διευθυντά
- κύριε δικαστά
- κύριε διοικητά
- κύριε καθηγητά
- κύριε συνταγματάρχα
Και λίγη ορθογραφία
Αρκετά από τα αρσενικά σε -ης παράγονται από ρήματα. Αυτό, βέβαια, μας βοηθά και στην ορθογραφία:
- διαίρεσα → διαιρέτης
- έπαιξα → παίκτης
- νίκησα → νικητής
- φόρτισα → φορτιστής
- ενίσχυσα → ενισχυτής
- έδειξα → δείκτης
- εκτύπωσα → εκτυπωτής
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Α΄-Γ΄ Γυμνασίου
ΕΚΟΝΕΣ: vseosvita.ua, en.wikipedia.org, euractiv.com, liveabout.com
ΕΚΟΝΕΣ: vseosvita.ua, en.wikipedia.org, euractiv.com, liveabout.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου