Βασίλεια, αυτοκρατορίες και δουκάτα

Μια περιοχή που ανήκει στη δικαιοδοσία ενός βασιλιά λέγεται βασίλειο. Αν όμως ο επικεφαλής της φέρει τον τίτλο τού αυτοκράτορα, η περιοχή που εξουσιάζει ονομάζεται αυτοκρατορία:

Τίτλος ηγέτη

βασιλιάς

αυτοκράτορας

Επικράτεια ηγέτη

βασίλειο

αυτοκρατορία

Με παρόμοιο τρόπο σχηματίζεται και το όνομα της επικράτειας ηγετών που έχουν διαφορετικό τίτλο. Μόνο που τώρα προσθέτουμε την κατάληξη -άτο:

Τίτλος ηγέτη

δεσπότης

δούκας

εμίρης

έξαρχος

καπετάνιος

πρίγκιπας

σουλτάνος

χαλίφης

χάνος

Επικράτεια ηγέτη

δεσποτάτο

δουκάτο

εμιράτο

εξαρχάτο

καπετανάτο

πριγκιπάτο

σουλτανάτο

χαλιφάτο

χανάτο

Σύγχρονες χώρες

Σήμερα η επίσημη ονομασία των περισσότερων κρατών περιλαμβάνει τη λέξη «Δημοκρατία». Η επίσημη ονομασία της χώρας μας, για παράδειγμα, είναι Ελληνική Δημοκρατία.

Ωστόσο, κάποιες χώρες έχουν ακόμη ηγέτες που είναι βασιλιάδες, δούκες, εμίρηδες, πρίγκιπες (ακόμη και σουλτάνοι!), κάτι που φαίνεται και στην επίσημη ονομασία τους.

Ορίστε μερικά παραδείγματα:

• Βασίλειο του Βελγίου, Βασίλειο της Δανίας, Βασίλειο της Ισπανίας, Βασίλειο της Καμπότζης, Βασίλειο της Νορβηγίας, Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, Βασίλειο της Σουηδίας, Βασίλειο της Ταϊλάνδης
• Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου
• Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα

• Πριγκιπάτο της Ανδόρας, Πριγκιπάτο του Λιχτενστάιν, Πριγκιπάτο του Μονακό
• Σουλτανάτο του Μπρουνέι, Σουλτανάτο του Ομάν

Στο παρελθόν

Στον διάβα της Ιστορίας οι πολιτικές δομές που έφεραν κάποια από τις προαναφερόμενες ονομασίες ήταν πολύ περισσότερες. Αφενός δεν είχε αναπτυχθεί η σύγχρονη Δημοκρατία, αφετέρου οι πόλεμοι δεν ήταν σπάνιοι και πολλές περιοχές άλλαζαν συχνά χέρια, άρα και σύστημα διακυβέρνησης.

Ορίστε μερικά παραδείγματα:

• Βασίλειο της Μακεδονίας, Βασίλειο του Βοσπόρου, Βασίλειο της Ιερουσαλήμ
• Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας
• Δεσποτάτο του Μυστρά, Δεσποτάτο της Ηπείρου, Δεσποτάτο της Σερβίας

• Δουκάτο των Αθηνών, Δουκάτο της Νάξου, Δουκάτο του Μιλάνου
• Εμιράτο της Σικελίας, Εμιράτο της Μέκκας, Εμιράτο της Μπουχάρα
• Εξαρχάτο της Ραβένας, Εξαρχάτο της Αφρικής
• Καπετανάτο των Αγράφων, Καπετανάτο της Ελασσόνας
• Πριγκιπάτο της Αχαΐας, Πριγκιπάτο της Αντιόχειας
• Σουλτανάτο του Ρουμ, Σουλτανάτο των Μαμελούκων
• Χαλιφάτο των Φατιμιδών, Χαλιφάτο των Αββασιδών
• Χανάτο των Αβάρων, Χανάτο της Κριμαίας

Σήμερα έχω Ιστορία 1. Βασίλεια, αυτοκρατορίες και δουκάτα 2. Η χρονολόγηση σε αιώνες

Κράτη

ΕΙΚΟΝΑ: Ιστορία Β΄ Γυμνασίου

Οι Βάνδαλοι

5ος-6ος αιώνας

Οι Βάνδαλοι ήταν ένας αρχαίος γερμανικός λαός. Τους συναντούμε για πρώτη φορά τον 2ο αιώνα, όταν εγκαταστάθηκαν στη νότια Πολωνία, ενώ τον 3ο αιώνα έφτασαν στον Δούναβη.

Στα τέλη του 4ου αιώνα (γύρω στο 400) στα εδάφη των Βανδάλων εισέβαλαν από τα ανατολικά οι Ούννοι, πιέζοντάς τους να μεταναστεύσουν δυτικότερα.

Το 406, μαζί με άλλες φυλές, ανέβηκαν τον ποταμό Δούναβη μέχρι τις πηγές του, διέσχισαν τον Ρήνο και ξεχύθηκαν στη Γαλατία της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, περιοχές της οποίας και λεηλάτησαν.

Ο Ρήνος και το αρχικό τμήμα του Δούναβη αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος από τα βόρεια σύνορα της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Το 409, διωγμένοι από τους Φράγκους, οι Βάνδαλοι διέσχισαν τα Πυρηναία και εγκαταστάθηκαν στην Ιβηρική Χερσόνησο. Για αρκετά χρόνια κυριάρχησαν στην περιοχή, αλλά η άφιξη των ισχυρότερων Βησιγότθων τούς ανάγκασε να εγκαταλείψουν την Ισπανία.

Στην Αφρική

Το 429 οι Βάνδαλοι πέρασαν στη βόρεια Αφρική. Προχώρησαν ανατολικά, κατακτώντας τις παράκτιες περιοχές του σημερινού Μαρόκου, της Αλγερίας και της Τυνησίας και ίδρυσαν το Βασίλειο των Βανδάλων (435-534).

Σύντομα κατέλαβαν την Καρχηδόνα, τη σημαντικότερη τότε πόλη της βόρειας Αφρικής, και επεκτάθηκαν στα νησιά της δυτικής Μεσογείου (Σαρδηνία, Κορσική, Μάλτα, Βαλεαρίδες).

Το Βασίλειο των Βανδάλων το 526

Η κατάκτηση της βόρειας Αφρικής από τους Βανδάλους επέφερε ένα σημαντικό πλήγμα στην παραπαίουσα Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, καθώς τα αφρικανικά εδάφη αποτελούσαν σημαντική πηγή εσόδων και σιτηρών.

Πειρατεία

Οι Βάνδαλοι δημιούργησαν έναν αξιόλογο στόλο και με ορμητήριο την Καρχηδόνα άρχισαν πειρατικές επιδρομές στις γειτονικές περιοχές, καθώς και σε εμπορικά πλοία.

Η δραστηριότητά τους στη Μεσόγειο ήταν τόσο μεγάλη, που το όνομά της στα παλιά αγγλικά ήταν «Wendelsæ», δηλαδή «Θάλασσα των Βανδάλων».

Το 455, για παράδειγμα, έφτασαν με τον στόλο τους στην Ιταλία και λεηλάτησαν επί δύο ολόκληρες εβδομάδες την πόλη της Ρώμης. Το διάστημα αυτό κατέστρεψαν με αγριότητα πολλά έργα τέχνης (οικοδομήματα, αγάλματα κλπ.), ενώ αποχώρησαν με όσα μπορούσαν να πάρουν μαζί τους, καθώς και με αμέτρητα τιμαλφή.

Η λεηλασία της Ρώμης από τους Βανδάλους (λιθογραφία του Γερμανού Heinrich Leutemann, περ. 1860-1880)

Επίσης, το 468 προσπάθησαν να εισβάλουν στην Πελοπόννησο, αλλά αποκρούστηκαν με επιτυχία.

Το τέλος των Βανδάλων

Το Βασίλειο των Βανδάλων καταλύθηκε από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία τα χρόνια του Ιουστινιανού (534) και ενσωματώθηκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Τα υπολείμματά τους ανακατεύτηκαν με άλλες φυλές της Βόρειας Αφρικής (Βέρβερους κ.ά.) και σιγά σιγά αφομοιώθηκαν. Αρκετοί, επίσης, διασκορπίστηκαν μεταξύ των βυζαντινών εδαφών και των δύο γοτθικών βασιλείων.

Σύγχρονοι «βάνδαλοι»

Για τους Ρωμαίους οι Βάνδαλοι ήταν οι «αυθεντικοί» βάρβαροι. Η μανία τους κατά τη λεηλασία της Ρώμης έμεινε στην Ιστορία και το όνομά τους ταυτίστηκε —καθ’ υπερβολήν, βεβαίως— με τη βεβήλωση και την καταστροφή μνημείων του πολιτισμού.

Το 1793 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η λέξη «βανδαλισμός», προκειμένου να περιγραφούν οι καταστροφές βιβλιοθηκών και μνημείων τα ταραγμένα χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789.

Σήμερα, ωστόσο, ο όρος έχει ευρύτερη έννοια και περιλαμβάνει κάθε καταστροφή δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας.

Μεσαιωνικά χρόνια

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: el.wikipedia.org, britannica.com, chilonas.com
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com<commons.wikimedia.org (1-3,5), akg-⁠images.de (4), alfavita.gr (6), ilioupolinews.gr (7), gnomionline.gr (8), offlinepost.gr (9), newsbreak.gr (10), cnn.gr (11), apopsilive.gr (12), kefaloniapress.gr (13)

Η οικογένεια του ανθρώπου

Παράγωγες λέξεις

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ

• ανθρωπ-άκι
• ανθρωπ-άκος
• ανθρωπ-άριο
• ανθρωπ-εύω
• ανθρωπ-ιά
• ανθρωπ-ίδες
• ανθρωπ-ίλα
• ανθρώπ-ινος (πανανθρώπινος)
• ανθρωπ-ινός

Ανθρωπιά

• ανθρωπ-ισμός (εξανθρωπισμός)
• ανθρωπ-ιστής
• ανθρωπ-ότητα

Σύνθετες λέξεις

Α΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

• ανθρωπο-γενής, ανθρωπογεωγραφία, ανθρωποδιώκτης, ανθρωποειδής, ανθρωποθάλασσα, ανθρωποθυσία, ανθρωποκεντρικός, ανθρωποκτονία, ανθρωποκυνηγητό, ανθρωπολόγος, ανθρωπομάνι, ανθρωπόμορφος, ανθρωποποίηση, ανθρωποφάγος, ανθρωποφοβία, ανθρωπ-⁠ωνύμιο

Β΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

• -άνθρωπος: αγριάνθρωπος, απάνθρωπος, αρχοντάνθρωπος, ασχημάνθρωπος, αχυράνθρωπος, βατραχάνθρωπος, Θεάνθρωπος, θεατράνθρωπος, λεβεντάνθρωπος, λυκάνθρωπος, μισάνθρωπος, ολιγάνθρωπος, παλιάνθρωπος, πιθηκάνθρωπος, πολυάνθρωπος, συνάνθρωπος, υπάνθρωπος, υπεράνθρωπος, φιλάνθρωπος, χιονάνθρωπος, χοντράνθρωπος

Υπεράνθρωπος

• -ανθρωπίζω: εξανθρωπίζω
• -ανθρωπία: φιλανθρωπία
• -ανθρωπιά: απανθρωπιά, παλιανθρωπιά

Φράσεις

ΜΕ ΑΛΛΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ

• άνθρωπος της δράσης, άνθρωπος των άκρων
• άνθρωπος της δουλειάς, άνθρωπος της πιάτσας, άνθρωπος της θάλασσας
• άνθρωπος των γραμμάτων, άνθρωπος της τέχνης, άνθρωπος των σαλονιών
• άνθρωπος των σπηλαίων
• άνθρωπος κλειδί

ΜΕ ΕΠΙΘΕΤΟ

• ο μέσος άνθρωπος

Οικογένειες λέξεων --- Άνθρωπος --- Δρόμος --- Έργο --- Νερό --- Οδός --- Ποιώ --- Πόλη --- Τροχός --- Ύδωρ

Άνθρωπος

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Αντίστροφο Λεξικό (Αναστασιάδη-Συμεωνίδη), Λεξικό των Παραγώγων και Συνθέτων της Νέας Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: inegoldebugun.com, digitallife.gr

Οι Γότθοι

3ος-8ος αιώνας μ.Χ.

Οι Γότθοι ήταν ένας αρχαίος γερμανικός λαός. Στις ρωμαϊκές πηγές εμφανίζονται για πρώτη φορά στα τέλη του 3ου αιώνα, όταν εγκαταστάθηκαν στις περιοχές βόρεια του Δούναβη και της Μαύρης Θάλασσας.

Στην αρχή πραγματοποιούσαν μόνο παροδικές εισβολές στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ενώ πολλές φορές οι Ρωμαίοι τούς χρησιμοποιούσαν ως μισθοφόρους για τη φύλαξη των συνόρων ή ως καλλιεργητές στις ερημωμένες παραμεθόριες περιοχές.

Τον 4ο αιώνα (γύρω στο 370) στα εδάφη των Γότθων εισέβαλαν από τα ανατολικά οι Ούννοι. Αρκετές ομάδες Γότθων περιήλθαν στην κυριαρχία των τελευταίων, ενώ άλλοι μετανάστευσαν δυτικότερα ή αναζήτησαν καταφύγιο στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Την περίοδο αυτή οι Γότθοι διασπάστηκαν σε δύο μεγάλες ομάδες: τους Βησιγότθους και τους Οστρογότθους.

Οι Βησιγότθοι (ή Δυτικοί Γότθοι) ξεκίνησαν μια μακρά μετανάστευση, δημιουργώντας τελικά ένα βασίλειο στη σημερινή Ισπανία. Στις αρχές του 8ου αιώνα το βασίλειό τους καταλύθηκε από τους Άραβες.

Οι Οστρογότθοι (ή Ανατολικοί Γότθοι) ίδρυσαν ένα βασίλειο στην Ιταλία, που καταλύθηκε από τους Βυζαντινούς τον 6ο αιώνα.

Μετά τη διάλυση των βασιλείων τους οι Γότθοι βαθμιαία αφομοιώθηκαν από άλλους λαούς.

Βησιγότθοι

Οι Βησιγότθοι ήταν από τους πρώτους Γότθους που βρήκαν καταφύγιο στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία όταν οι Ούννοι έφτασαν στην περιοχή τους (τέλη 4ου αιώνα).

Εγκαταστάθηκαν στη Θράκη, όμως η κακή συμπεριφορά των κρατικών υπαλλήλων της αυτοκρατορίας και οι καταχρήσεις σε βάρος τους τους οδήγησαν σε εξεγέρσεις και τους έστρεψαν σε επιδρομές που απείλησαν την ίδια την πρωτεύουσα.

Το 395, με αρχηγό τον βασιλιά Αλάριχο, έφτασαν μέχρι τα τείχη της Κωνσταντινούπολης, αλλά οι Βυζαντινοί τούς έστρεψαν προς τον ελλαδικό χώρο που ήταν επίσης πλούσιος σε λεία και μπορούσε να κατακτηθεί ευκολότερα.

Φανταστικό πορτρέτο του Αλάριχου (ελαιογραφία του Λιθουανού Artūras Slapšys, 2016)

Το διάστημα 395-397 οι νεοφώτιστοι στον χριστιανισμό Βησιγότθοι, ακολουθούμενοι από πλήθη φανατισμένων μοναχών, λεηλάτησαν τη Μακεδονία και κατευθύνθηκαν νότια, μέχρι τη Σπάρτη, σφάζοντας τους κατοίκους και ισοπεδώνοντας τους ναούς της παλιάς θρησκείας των Ελλήνων.

Ταυτόχρονα προκάλεσαν ανυπολόγιστες ζημιές στα έργα τέχνης που δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους (π.χ. ακρωτηριάζοντας ή αποκεφαλίζοντας αγάλματα).

Οι Βησιγότθοι του Αλάριχου λεηλάτησαν με μεγάλη ένταση περιοχές της Θεσσαλίας, της Στερεάς, της Πελοποννήσου και της Ηπείρου, καταστρέφοντας σημαντικά κέντρα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, όπως τους Δελφούς, την Ελευσίνα, τον Πειραιά, τα Μέγαρα, την Κόρινθο, τη Νεμέα, το Άργος, τη Σπάρτη και τη Μεσσήνη.

* Μόνο η Θήβα και η Αθήνα γλίτωσαν· η πρώτη λόγω των τειχών της και η δεύτερη πληρώνοντας πολλά λύτρα.

Τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν η πιο λαμπρή και ιερή τελετή της αρχαίας Ελλάδας. Τα τελευταία απομεινάρια τους εξαλείφθηκαν το 396, όταν οι Βησιγότθοι κατέστρεψαν το ιερό της Ελευσίνας και θανάτωσαν όλο το ιερατείο.

Δυστυχώς, σε αυτή την καταστροφική πορεία, που λίγο πολύ έδωσε τέλος στο μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας, δε συνάντησαν έως το 397 την παραμικρή αντίδραση από τους Βυζαντινούς. Ενδεικτικό είναι ότι τα περάσματα των Θερμοπυλών και του Ισθμού της Κορίνθου ήταν αφύλακτα.

Η είσοδος των Βησιγότθων στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (376), οι καταστροφικές λεηλασίες στον ελλαδικό χώρο (395-397), η επέλαση στην Ιταλία και η εγκατάστασή τους στην Ισπανία

Το 401 οι Βησιγότθοι κατευθύνθηκαν προς τη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στην Ιταλία απελευθέρωσαν δεκάδες χιλιάδες Γότθους σκλάβους, ενώ το 410 κατέκτησαν και λεηλάτησαν επί τρεις ημέρες την πόλη της Ρώμης.

Στη συνέχεια πέρασαν στη νότια Γαλατία και τελικά στην Ισπανία, όπου ίδρυσαν το Βασίλειο των Βησιγότθων (418-711). Στις αρχές του 8ου αιώνα το βασίλειό τους καταλύθηκε από τους Άραβες.

Το Βασίλειο των Βησιγότθων το 526

Οστρογότθοι

Οι Οστρογότθοι ήταν από τους πρώτους Γότθους που υποτάχθηκαν στους Ούννους (τέλη 4ου αιώνα). Μετά τον θάνατο του Αττίλα (453) και την κατάρρευση της αυτοκρατορίας του άρχισαν να εισβάλλουν στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και να τη λεηλατούν.

Κατά καιρούς, μάλιστα, οι βόρειες περιοχές της Βαλκανικής δεινοπαθούσαν από τις επιδρομές τους.

Το 488 ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ζήνων, φοβούμενος την απειλή που αποτελούσαν για την Κωνσταντινούπολη, τους έστρεψε προς την Ιταλία, όπου είχε ήδη καταρρεύσει η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (476) και βασίλευε ο γερμανικής καταγωγής Οδόακρος (476-493).

Ο Οδόακρος ήταν ο πρώτος μη Ρωμαίος βασιλιάς της Ιταλίας

Πράγματι, ο βασιλιάς Θευδέριχος εισέβαλε στη χώρα, την κατέκτησε και ίδρυσε το Βασίλειο των Οστρογότθων (493-553).

Το Βασίλειο των Οστρογότθων το 526

Το βασίλειό τους διαλύθηκε από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία τα χρόνια του Ιουστινιανού, ενώ σταδιακά οι Οστρογότθοι αφομοιώθηκαν από τους Λομβαρδούς, μια άλλη γερμανική φυλή, που εισέβαλε στην Ιταλία, την απέσπασε από τους Βυζαντινούς και ίδρυσε το ομώνυμο βασίλειο (568-774).

Η πορεία των Γότθων από την άφιξή τους στην ηπειρωτική Ευρώπη τον 1ο αιώνα έως την ίδρυση βασιλείων στο έδαφος της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τον 5ο αιώνα:

Μεσαιωνικά χρόνια

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Ιστορία Ε΄ Δημοτικού, Ιστορία Β΄ Γυμνασίου, Ιστορία Α΄ Λυκείου, el.wikipedia.org, scholeio.blogspot.com
ΕΙΚΟΝΕΣ: HistoricalAdventure@youtube (1), podilato98.blogspot.com<commons.wikimedia.org (2,6,8-⁠9), artfinder.com (3), archaiologia.gr (4), news.ifeng.com (5), gettyimages.com (7)

Η οικογένεια του ποιώ

Παράγωγες λέξεις

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ

• ποί-ημα
• ποί-ηση
• ποι-ητής και ποι-ήτρια

Το αρχαίο ρήμα «ποιώ, ποιούμαι» σήμαινε «κατασκευάζω, δημιουργώ, εκτελώ, κάνω».

Σύνθετες λέξεις

Β΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

• -ποιώ: ακινητοποιώ, αξιοποιώ, απλοποιώ, γελοιοποιώ, γνωστοποιώ, δημοσιοποιώ, δραματοποιώ, ειδοποιώ (προειδοποιώ), εκποιώ, ελαχιστοποιώ, ενεργοποιώ, ενοχοποιώ, εντατικοποιώ, επισημοποιώ, θεοποιώ, ικανοποιώ, ισχυροποιώ, κοινοποιώ, κωδικοποιώ (αποκωδικοποιώ), μεγαλοποιώ, μεγιστοποιώ, μεταποιώ, ομαδοποιώ, οπτικοποιώ, οριστικοποιώ, παραποιώ, περιθωριοποιώ, πλαστικοποιώ, πολτοποιώ, πραγματοποιώ, ρευστοποιώ, σταθεροποιώ (αποσταθεροποιώ), συνειδητοποιώ, τακτοποιώ, τεκνοποιώ, τελειοποιώ, τραγικοποιώ, τροποποιώ, υλοποιώ, χαροποιώ, χρησιμοποιώ (επαναχρησιμοποιώ, ξαναχρησιμοποιώ, πρωτοχρησιμοποιώ), ωραιοποιώ
• -ποιούμαι: αποποιούμαι, αποστασιοποιούμαι, ιδιοποιούμαι, οικειοποιούμαι, περιποιούμαι, προθυμοποιούμαι, προσποιούμαι

• -ποίηση: αγιοποίηση, αδελφοποίηση, αδρανοποίηση, ανεξαρτητοποίηση, αντιποίηση, αστικοποίηση, ατμοποίηση, αυτοματοποίηση, βελτιστοποίηση, γονιμοποίηση, δαιμονοποίηση, διαφοροποίηση, διεθνοποίηση, δραστηριοποίηση, εμπορευματοποίηση, ενοποίηση, ευαισθητοποίηση, ιδιωτικοποίηση, κακοποίηση, κατηγοριοποίηση, κεφαλαιοποίηση, κινητοποίηση, κλωνοποίηση, κοινωνικοποίηση, κομματικοποίηση, κομποστοποίηση, κρατικοποίηση (αποκρατικοποίηση), μελοποίηση, μονιμοποίηση, μορφοποίηση, μουμιοποίηση, μυθοποίηση (απομυθοποίηση), νομιμοποίηση, οικοπεδοποίηση, ομαλοποίηση, ουσιαστικοποίηση, παγκοσμιοποίηση, παραγοντοποίηση, πιστοποίηση, ποδοσφαιροποίηση, ποινικοποίηση (αποποινικοποίηση), πολιτικοποίηση, προσωποποίηση, ριζοσπαστικοποίηση, σελιδοποίηση, στεγανοποίηση, στερεοποίηση, στρατιωτικοποίηση (αποστρατιωτικοποίηση), συστηματοποίηση, ταυτοποίηση, τυποποίηση, υγροποίηση, υπουργοποίηση, ψηφιοποίηση
• -ποιητικός: ανοσοποιητικός, ουροποιητικός
• -ποίητος: χειροποίητος

• -ποιός: αρτοποιός, αρωματοποιός, γελωτοποιός, ειρηνοποιός, επιπλοποιός, ηθοποιός, θαυματοποιός, θορυβοποιός, ιδρωτοποιός, κακοποιός, κορνιζοποιός, κοσμηματοποιός, οινοποιός, ταραχοποιός, τραγουδοποιός, υποδηματοποιός, φανοποιός, φαρμακοποιός, ωρολογοποιός
• -ποιία: αλλαντοποιία, εποποιία, ζυθοποιία, ηθοποιία, κονσερβοποιία
• -ποιείο: αρτοποιείο, επιπλοποιείο

Φράσεις

ΜΕ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ

• ποιώ την νήσσαν (κάνω την πάπια)

Οικογένειες λέξεων --- Άνθρωπος --- Δρόμος --- Έργο --- Νερό --- Οδός --- Ποιώ --- Πόλη --- Τροχός --- Ύδωρ

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Αντίστροφο Λεξικό (Αναστασιάδη-Συμεωνίδη), Λεξικό των Παραγώγων και Συνθέτων της Νέας Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΕΣ: melodia.gr, greekcatalog.net

Οι Ούννοι

4ος-5ος αιώνας μ.Χ.

Οι Ούννοι ήταν μια νομαδική φυλή έφιππων πολεμιστών μογγολικής καταγωγής που κατοικούσε στην κεντρική Ασία. Έφτασαν στην ανατολική Ευρώπη γύρω στο 370 και κατέλαβαν τις περιοχές που βρίσκονταν βόρεια του Δούναβη, έξω από τα ρωμαϊκά σύνορα.

Ο Ρήνος και ο Δούναβης αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος από τα βόρεια σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Τα διάφορα γερμανικά φύλα που ζούσαν εκεί (Γότθοι, Φράγκοι, Βάνδαλοι κ.ά.) είτε υποδουλώθηκαν, είτε ενώθηκαν μαζί τους, είτε μετανάστευσαν δυτικότερα. Πολλοί, επίσης, μετακινήθηκαν νότια του Δούναβη, αναζητώντας καταφύγιο στα εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Έτσι, το 376 χιλιάδες τρομοκρατημένοι Γότθοι παραβίασαν τα σύνορα ζητώντας προστασία. Δυστυχώς, κάποιοι από αυτούς, οι Βησιγότθοι, προκάλεσαν αργότερα καταστροφικές επιδρομές στην περιοχή της σημερινής Ελλάδας (395-397).

Μέσα σε λίγες δεκαετίες οι Ούννοι συγκρότησαν μια τεράστια, αν και βραχύβια, αυτοκρατορία. Στα μέσα του 5ου αιώνα, όταν βασιλιάς τους ήταν ο Αττίλας (434-453), το κράτος τους εκτεινόταν από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τον ποταμό Ρήνο.

Η αυτοκρατορία των Ούννων επί Αττίλα (443)

Από τον πυρήνα αυτού του κράτους, την ουγγρική πεδιάδα, ο Αττίλας πραγματοποιούσε επιδρομές και λεηλατούσε τα Βαλκάνια, την Ιταλία και τη Γαλατία, καταφέρνοντας σοβαρά πλήγματα τόσο στην Ανατολική (Βυζαντινή) όσο και στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Ικανότατοι πολεμιστές

Ως πολεμιστές οι Ούννοι προκαλούσαν μεγάλο φόβο στους εχθρούς τους. Ήταν εκπληκτικά ακριβείς έφιπποι τοξότες, ενώ οι άγριες επιδρομές, οι απρόβλεπτες υποχωρήσεις και η ταχύτητα των στρατηγικών τους κινήσεων κατατρόπωναν τους αντιπάλους.

* Ο Αττίλας, μάλιστα, οδηγούσε τους άντρες του στη μάχη με τέτοια ταχύτητα και δυναμική, που τον αποκαλούσαν «Μάστιγα του Θεού».

Η κύρια στρατιωτική τεχνική των Ούννων ήταν η έφιππη τοξοβολία

Για τους Ρωμαίους της εποχής οι Ούννοι ήταν ιδιαίτερα τρομακτικοί στην όψη, με ακραία σκληρότητα. Τους θεωρούσαν βάρβαρους και απολίτιστους, γιατί έτρωγαν το κρέας ωμό, ζούσαν και κοιμόντουσαν μαζί με τα άλογά τους, δεν είχαν γραπτό λόγο και δεν έχτιζαν σπίτια.

Οι Βυζαντινοί, από την άλλη πλευρά, έβλεπαν τους Ούννους ως τιμωρία από τον Θεό για τις αμαρτίες τους.

Επιθέσεις στο Βυζάντιο

Οι Ούννοι έκαναν συχνές και καταστροφικές επιδρομές στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο τότε αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β΄ (408-450) υποχρεώθηκε πολλές φορές να κλείσει ταπεινωτικές συμφωνίες με τον Αττίλα, δίνοντάς του μεγάλες ποσότητες χρυσών νομισμάτων, προκειμένου να εξασφαλίζει την εδαφική ακεραιότητα του κράτους και να τον συγκρατεί βόρεια του Δούναβη.

Παρ’ όλα αυτά, οι Ούννοι παραβίασαν αρκετές φορές τα σύνορα της αυτοκρατορίας. Οι ληστρικές επιδρομές τους ήταν ιδιαίτερα καταστροφικές για τις βόρειες περιοχές της Βαλκανικής και επαναλαμβάνονταν όποτε οι Βυζαντινοί δεν έδιναν χρήματα ή αρνούνταν τις υπέρογκες αυξήσεις που απαιτούσε ο Αττίλας.

Το 443 οι Ούννοι έφτασαν μέχρι την Κωνσταντινούπολη, ενώ το 447 κατέστρεψαν πολλές περιοχές στον ελλαδικό χώρο, φτάνοντας μέχρι τις Θερμοπύλες

Όλες αυτές οι τρομακτικές καταστροφές δε γίνονταν επειδή οι Ούννοι ήθελαν να κατακτήσουν τα συγκεκριμένα εδάφη για τον εαυτό τους, αλλά για να πιέσουν ή και να εκβιάσουν την αυτοκρατορία, ώστε να τους παρέχει τα ολοένα και μεγαλύτερα ποσά που ζητούσαν.

Επιθέσεις στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Μετά τη λεηλασία και ερήμωση των βαλκανικών επαρχιών του Βυζαντίου, ο Αττίλας αποφάσισε να στρέψει την πολεμική του δραστηριότητα προς τη Γαλατία. Το 451 εισέβαλε με αμέτρητες ορδές κατευθυνόμενος προς τον Ρήνο.

Για να αντιμετωπίσουν την απειλή, οι Ρωμαίοι, με επικεφαλής τον στρατηγό Αέτιο, συνασπίστηκαν με τους Βησιγότθους και άλλα γερμανικά φύλα. Οι Ούννοι είχαν στο πλευρό τους τους Οστρογότθους.

Η μεγάλη σύγκρουση έλαβε χώρα τον Ιούνιο του 451 στα Καταλαυνικά πεδία (σημερινή ΒΑ Γαλλία) και έμεινε στην Ιστορία ως η «Μάχη των Εθνών».

Η μάχη έληξε χωρίς ξεκάθαρο νικητή, ενώ και οι δυο πλευρές υπέστησαν μεγάλες απώλειες. Όμως το ηθικό των Ούννων κλονίστηκε, καθώς για πρώτη φορά ο Αττίλας αναγκάστηκε να υποχωρήσει.

Τον επόμενο χρόνο οι Ούννοι εισέβαλαν στην Ιταλία και λεηλάτησαν πολλές πόλεις, αλλά η πείνα και η πανώλη τούς υποχρέωσαν να αποχωρήσουν.

Το τέλος των Ούννων

Μετά τον θάνατο του Αττίλα (453) οι Ούννοι διασπάστηκαν σε μικρές ομάδες και συνέχισαν να ζουν νομαδικά στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, έως ότου βαθμιαία αφομοιώθηκαν από άλλους λαούς.

Η δυναμική παρουσία τους στην Ευρώπη κράτησε περίπου έναν αιώνα (370-469), έως τον θάνατο και του τελευταίου γιου του Αττίλα. Όμως, ο τρόμος που σκόρπιζαν στο πέρασμά τους έχει αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του μέχρι την εποχή μας:

1 Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) οι Βρετανοί και οι σύμμαχοί τους αποκαλούσαν τους Γερμανούς «Ούννους», εννοώντας πως οι αντίπαλοί τους ήταν βάρβαροι. Άλλωστε, και στη γλώσσα μας η λέξη «ούννος» έχει υβριστικό χαρακτήρα.

2 Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1939-1945) οι Γερμανοί ονόμασαν το σχέδιο κατάληψης της ελεύθερης Γαλλίας «Επιχείρηση Αττίλας» (τέλη του 1940).

3 Το 1974, δεκαπέντε αιώνες μετά τον θάνατο του πιο διάσημου Ούννου βασιλιά, η τουρκική εισβολή στην Κύπρο είχε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Αττίλας».

Κύπριοι μαθητές διαμαρτύρονται για την τουρκική κατοχή (2021)

Οι δύο επιθέσεις με τις οποίες οι Τούρκοι κατέλαβαν το 37% του νησιού λέγονταν «Αττίλας I» (20-22 Ιουλίου 1974) και «Αττίλας II» (14-⁠17 Αυγούστου 1974), ενώ η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατία και το τουρκοκρατούμενο βόρειο τμήμα της μεγαλονήσου αποκαλείται «Πράσινη Γραμμή» ή «Γραμμή του Αττίλα».

Μεσαιωνικά χρόνια

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: el.wikipedia.org, en.wikipedia.org, Ιστορία Α΄ Λυκείου, offlinepost.gr, news247.gr, britannica.com
ΕΙΚΟΝΕΣ: podilato98.blogspot.com<commons.wikimedia.org (1,5), podilato98.blogspot.com<de.wikipedia.org (2), clevelandart.org (3), news247.gr (4), imperiumromanum.pl (6), skroutz.gr (7), reporter.com.cy (8)

Η οικογένεια της πόλης

Παράγωγες λέξεις

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ

• πολ-ίτης
• πολ-ίχνη

Σύνθετες λέξεις

Α΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

• πολεο-δόμος
• πολι-ορκώ, πολιούχος

Β΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

• -πολη: ακρόπολη, εργατούπολη, κινηματογραφούπολη, κωμόπολη, λουτρόπολη, μεγαλούπολη, μητρόπολη, νεκρόπολη, παιδούπολη (ή παιδόπολη), πανεπιστημιούπολη, παραγκούπολη, ποδηλατούπολη, τενεκεδούπολη, τσιμεντούπολη

Μεγαλούπολη

Κύρια ονόματα σε -πολη:

• Αδριανούπολη, Ακρόπολη, Αλεξανδρούπολη, Αλσούπολη, Αμφίπολη, Ανθούπολη, Αργυρούπολη, Αρεόπολη
• Ελευθερούπολη, Ερμούπολη
• Ηλιούπολη
• Καλλίπολη, Καλλιτεχνούπολη, Κηπούπολη, Κωνσταντινούπολη
• Λιλιπούπολη, Λιμνούπολη
• Μαριούπολη, Μεγαλόπολη, Μητρόπολη
• Νάπολη, Νεάπολη, Ντενεκεδούπολη
• Περσέπολη, Πετρούπολη, Πολυτεχνειούπολη
• Ροδόπολη
• Σαφράμπολη, Σεβαστούπολη, Σταυρούπολη
• Τεχνόπολη, Τρίπολη
• Φιλιππούπολη
• Χρυσούπολη

Φράσεις

ΜΕ ΑΛΛΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ

• άνθρωπος της πόλης
• σχέδιο πόλεως
• πόλη-κράτος, πόλη δορυφόρος, πόλη φάντασμα
• η Βασιλίδα των Πόλεων (η Kωνσταντινούπολη)
• η Πόλη του Φωτός (το Παρίσι)
• η Πόλη των Αγγέλων (το Λος Άντζελες)

ΜΕ ΕΠΙΘΕΤΟ

• η Αιώνια Πόλη (η Ρώμη)
• η Αγία Πόλη (η Iερουσαλήμ)

Οικογένειες λέξεων --- Άνθρωπος --- Δρόμος --- Έργο --- Νερό --- Οδός --- Ποιώ --- Πόλη --- Τροχός --- Ύδωρ

Άνθρωποι – ΛαοίΓειτονιά – Δήμος

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Αντίστροφο Λεξικό (Αναστασιάδη-Συμεωνίδη), Λεξικό των Παραγώγων και Συνθέτων της Νέας Ελληνικής
ΕΙΚΟΝΑ: zorpidistravel@facebook