Δίψηφα γράμματα
Τα δίψηφα είναι συνδυασμοί δύο γραμμάτων που παριστάνουν έναν φθόγγο. Διακρίνονται σε φωνήεντα και σύμφωνα.
| Τα δίψηφα φωνήεντα | Τα δίψηφα σύμφωνα |
|---|---|
| αι → [ ε ] | μπ → [ μπ ] |
| ει → [ ι ] | ντ → [ ντ ] |
| οι → [ ι ] | γκ → [ γκ ] |
| υι → [ ι ] | γγ → [ γκ ] |
| ου → [ ου ] | τσ → [ τσ ] |
| τζ → [ τζ ] |
Όταν τονίζονται τα δίψηφα φωνήεντα, ο τόνος μπαίνει στο δεύτερο γράμμα: αί, εί, οί, ού
Όταν όμως τονίζεται το πρώτο φωνήεν ή σημειώνονται διαλυτικά, τότε προφέρονται χωριστά:
- πλάι, πλαϊνός, φαΐ
- Μάιος, Μαΐου, ΜΑΪΟΣ, ΜΑΪΟΥ
Όμοια σύμφωνα
Τα όμοια σύμφωνα, αν και γράφονται δύο φορές, προφέρονται σαν να ήταν ένα. Εξαιρείται το «γγ», που προφέρεται γκ.
| Τα όμοια σύμφωνα |
|---|
| ββ ⦁ γγ ⦁ κκ ⦁ λλ ⦁ μμ |
| νν ⦁ ππ ⦁ ρρ ⦁ σσ ⦁ ττ |
Τα όμοια σύμφωνα στον συλλαβισμό χωρίζονται: Σάβ-βατο, φεγ-γάρι, σύν-νεφο
Διπλά σύμφωνα
Τα διπλά σύμφωνα (ξ, ψ) παριστάνουν δύο φθόγγους ταυτόχρονα.
| Τα διπλά σύμφωνα | |
|---|---|
| ξ → [ κ ] + [ σ ] | ψ → [ π ] + [ σ ] |
Εξαιρέσεις:
- Γράφουμε «κσ» στις σύνθετες λέξεις που έχουν πρώτο συνθετικό την αρχαία πρόθεση «εκ» και δεύτερο συνθετικό λέξη που αρχίζει από σίγμα: εκσφενδονίζω, εκστρατεία
- Γράφουμε «πσ» σε μερικές λέξεις που προέρχονται από ξένες γλώσσες, κυρίως τα αγγλικά: κλιπς, τσιπς
Κύριοι δίφθογγοι
Κύριοι δίφθογγοι είναι δύο φωνήεντα που προφέρονται γρήγορα σε μία συλλαβή. Συνήθως ο δεύτερος φθόγγος είναι το [ ι ].
| Οι κύριοι δίφθογγοι | |
|---|---|
| [ α ] + [ ι ] | αηδόνι, αϊτός |
| [ ο ] + [ ι ] | κορόιδο, βόηθα |
| [ ε ] + [ ι ] | ζεϊμπέκικο |
Οι κύριοι δίφθογγοι είναι σπάνιοι στη γλώσσα μας.
Καταχρηστικοί δίφθογγοι
Καταχρηστικοί είναι οι δίφθογγοι που έχουν ως πρώτο φωνήεν τον φθόγγο [ ι ].
| Οι καταχρηστικοί δίφθογγοι | |
|---|---|
| [ ι ] + [ α ] | έμοιαζε, χέρια |
| [ ι ] + [ ε ] | κολιέ, κουραμπιές |
| [ ι ] + [ ι ] | γιοι, όποιοι |
| [ ι ] + [ ο ] | δυόμισι, παλιός |
| [ ι ] + [ ου ] | Γιούλη, παιδιού |
Οι καταχρηστικοί δίφθογγοι είναι πολύ συνηθισμένοι στη γλώσσα μας.
Συνδυασμοί αυ και ευ
Στους συνδυασμούς αυτούς το «υ» προφέρεται ως «β» ή «φ», ανάλογα με το γράμμα που ακολουθεί.
| Οι συνδυασμοί αυ και ευ | |
|---|---|
| αυ → [ αβ ] ή [ αφ ] | αύριο, αυτός |
| ευ → [ εβ ] ή [ εφ ] | μαζεύω, ευχή |
Όταν τονίζονται τα αυ και ευ, ο τόνος μπαίνει στο δεύτερο γράμμα: αύ, εύ
Όταν όμως τονίζεται το πρώτο φωνήεν ή σημειώνονται διαλυτικά, τότε προφέρονται χωριστά: άυπνος, αϋπνία, Σεϋχέλλες
Στα αρχαία ελληνικά υπήρχε και ένας τρίτος συνδυασμός, το «ηυ». Σήμερα το συναντάμε μόνο σε μερικά λόγια ρήματα: απηύδησα, απηύθυνα, εφηύρα
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: Γραμματική Ε΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου