Στα περισσότερα ρήματα της Α΄ συζυγίας το αοριστικό θέμα σχηματίζεται από το ενεστωτικό με αλλαγή του τελευταίου
φθόγγου του.
(Ε.Φ. = Ενεργητική φωνή, Π.Φ. = Παθητική φωνή)
Στη συνέχεια προστίθεται η αύξηση (εφόσον είναι αναγκαία) και ακολουθούν οι καταλήξεις «-α» και «-ηκα» ανάλογα με τη φωνή.
ντύν-ω
λούζ-ω
τυλίγ-ω
γράφ-ω
έ-ντυ
σ -α
έ-λου
σ -α
τύλι
ξ -α
έ-γρα
ψ -α
ντύ
θ -ηκα
λού
στ -ηκα
τυλί
χτ -ηκα
γρά
φτ -ηκα
Έτσι, λοιπόν, τα περισσότερα ρήματα της Α΄ συζυγίας στον αόριστο λήγουν σε
-σα , -ξα , -ψα στην ενεργητική φωνή και
-θηκα , -στηκα , -χτηκα , -φτηκα στην παθητική.
Στη Β΄ συζυγία τα πράγματα είναι πιο απλά, αφού δεν υπάρχει αοριστικό θέμα και στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα ρήματα λήγουν σε
-ησα στην ενεργητική φωνή και
-ήθηκα στην παθητική.
Εύκολη ορθογραφία: Όλα αυτά τα -ηκα, -ησα και -ήθηκα γράφονται με ήτα!
Διαφοροποιήσεις
1 Οι καταλήξεις του αορίστου στην Α΄ συζυγία εξαρτώνται συνήθως από τον τελευταίο φθόγγο του ενεστωτικού θέματος:
Ρήματα σε
-σα /
-θηκα
συνδέ -ω → σύνδεσα, συνδέθηκα
πληρών -ω → πλήρωσα, πληρώθηκα
ενισχύ -ω → ενίσχυσα, ενισχύθηκα
Ρήματα σε
-σα /
-στηκα
διαψεύδ -ω → διέψευσα, διαψεύστηκα
αποκλεί -ω → απέκλεισα, αποκλείστηκα
δανείζ -ω → δάνεισα, δανείστηκα
πείθ -ω → έπεισα, πείστηκα
πιάν -ω → έπιασα, πιάστηκα
ακού -ω → άκουσα, ακούστηκα
Ρήματα σε
-ξα /
-χτηκα
εκλέγ -ω → εξέλεξα, εκλέχτηκα
τινάζ -ω → τίναξα, τινάχτηκα
μπλέκ -ω → έμπλεξα, μπλέχτηκα
σπρώχν -ω → έσπρωξα, σπρώχτηκα
Ρήματα σε
-ψα /
-φτηκα
κρύβ -ω → έκρυψα, κρύφτηκα
βάφ -ω → έβαψα, βάφτηκα
παύ -ω → έπαψα, παύτηκα
παντρεύ -ω → πάντρεψα, παντρεύτηκα
Βεβαίως, δε λείπουν και οι
εξαιρέσεις . Για παράδειγμα, τα ρήματα σε -ζω σχηματίζουν τον αόριστο σε -σα/-στηκα, όμως ορισμένα διαφοροποιούνται:
μοιράζω → μοίρασα , μοιράστηκα
κοιτάζω → κοίταξα , κοιτάχτηκα
2 Μερικά ρήματα στην
ενεργητική φωνή σχηματίζουν δύο τύπους αορίστου, έναν με καθημερινό ή ανεπίσημο
ύφος και έναν για περιστάσεις με επίσημο ύφος:
απαγορεύω → απαγόρεψα / απαγόρευσα
Αυτό συμβαίνει και με κάποια ρήματα που τα σύνθετά τους έχουν λόγια προέλευση:
παιδεύω → παίδεψα εκπαιδεύω → εκπαίδευσα
παύω → έπαψα αναπαύω → ανάπαυσα
3 Μερικά ρήματα στην παθητική φωνή σχηματίζουν επίσης δύο τύπους αορίστου (καθημερινό/επίσημο ύφος). Στη δεύτερη περίπτωση το «τ» γίνεται «θ»:
καλύπτω → καλύφτηκα / καλύφθηκα
Στα ρήματα με λόγια προέλευση οι καταλήξεις, προς το παρόν, σχηματίζονται μόνο με «θ»:
αναπτύσσω → αναπτύχθηκα ελέγχω → ελέγχθηκα
απορρίπτω → απορρίφθηκα εγκαταλείπω → εγκαταλείφθηκα
Ανώμαλα ρήματα
Σε ορισμένα ρήματα το αοριστικό θέμα (άρα και ο αόριστος) σχηματίζεται ανώμαλα, δηλαδή με μη αναμενόμενο τρόπο:
λέω → είπ-α
μένω → έμειν-α
παθαίνω → έπαθ-α
σφάλλω → έσφαλ-α
ντρέπομαι → ντράπ-ηκα
σέβομαι → σεβάστ-ηκα
φαίνομαι → φάν-ηκα
Στη Β΄ συζυγία οι αόριστοι που χρειάζονται προσοχή είναι πολύ λιγότεροι:
γελώ → γέλ-ασα
μπορώ → μπόρ-εσα
τραβώ → τράβ-ηξα
Τα θέματα των ρημάτων
1. Από τον ενεστώτα στον αόριστο
2. Αόριστοι της Α΄ συζυγίας που χρειάζονται προσοχή (1)
3. Αόριστοι της Α΄ συζυγίας που χρειάζονται προσοχή (2)
4. Αόριστοι της Β΄ συζυγίας που χρειάζονται προσοχή
5. Μετά τον αόριστο