Η Γαλλική Επανάσταση ξεσπά σε μια εποχή που η κοινωνική ανισότητα και η μεγάλη οικονομική κρίση ταλαιπωρούν τη γαλλική κοινωνία.
Ευγένιος Ντελακρουά: «Η Ελευθερία οδηγεί τον Λαό»
Εκείνη την περίοδο η κοινωνία συγκροτείται από τρεις τάξεις: τον κλήρο, τους ευγενείς και την τρίτη τάξη.
Ο κλήρος αποτελεί μόλις το 0,5% του πληθυσμού.
Οι ευγενείς αντιπροσωπεύουν το 1,5% του πληθυσμού.
Η τρίτη τάξη αποτελείται από το υπόλοιπο 98%, δηλαδή από αστούς, αγρότες και εργάτες.
Ο κλήρος και οι ευγενείς αποτελούν τους προνομιούχους που, αν και μικρή μειοψηφία, κατέχουν την περισσότερη γη, δε φορολογούνται και ζουν μια τρομερά σπάταλη και πλούσια ζωή. Η τρίτη τάξη έχει μόνο υποχρεώσεις και πληρώνει το σύνολο των φόρων. Η κατάσταση αυτή δυσαρεστεί ιδίως τους αστούς, οι οποίοι έχουν αρχίσει να κυριαρχούν στην οικονομία.
Γελοιογραφία που απεικονίζει την τρίτη τάξη
να κουβαλά τον κλήρο και την αριστοκρατία
Ταυτόχρονα, από τα μέσα του 18ου αιώνα οι συνθήκες ζωής επιδεινώνονται διαρκώς. Τον χειμώνα του 1788-1789, μάλιστα, η πείνα αναγκάζει τον λαό να λεηλατήσει πλούσια σπίτια και κρατικές αποθήκες.
Τον Μάιο του 1789 ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ συγκαλεί στο Παρίσι τη Γενική Συνέλευση των Τριών Τάξεων. Θέλει να κατανείμει δικαιότερα τους φόρους, ανάλογα με το εισόδημα του καθενός, για να αποφύγει την κοινωνική έκρηξη. Όμως είναι πια αργά. Η τρίτη τάξη, με επικεφαλής τους αστούς, ξεσηκώνεται και διεκδικεί την εξουσία.
Τα τρία χρώματα στις κονκάρδες που φορούσαν οι εξεγερμένοι
(μπλε, κόκκινο, άσπρο) αποτυπώνονται και στη γαλλική σημαία
Στο Παρίσι καταλαμβάνεται το φρούριο της Βαστίλης που λειτουργεί ως φυλακή για πολιτικούς κρατούμενους, ενώ στην ύπαιθρο οι χωρικοί εξεγείρονται και καίνε τις κατοικίες των μεγαλοϊδιοκτητών.
*
Η 14η Ιουλίου, επέτειος της άλωσης της Βαστίλης, αποτελεί σήμερα την εθνική εορτή της Γαλλίας.
Η άλωση της Βαστίλης (14 Ιουλίου 1789)
Η Γαλλική Επανάσταση θα περάσει από τρία στάδια και στο τέλος θα εξελιχθεί στην αυτοκρατορική διακυβέρνηση του Ναπολέοντα:
Πρώτο στάδιο (1789-1792)
Στην αρχή κυριαρχούν οι μετριοπαθείς και φιλελεύθερες απόψεις. Η πρώτη Εθνοσυνέλευση ψηφίζει τη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη», ένα κείμενο που εκφράζει φιλελεύθερες ιδέες, όπως η ελευθερία, η ισότητα και η αδελφοσύνη.
Το σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης:
«Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη»
Σύμφωνα με τη Διακήρυξη, η εξουσία πηγάζει από το έθνος και όχι από τον μονάρχη. Η εκκλησιαστική περιουσία δίνεται στο κράτος, καταργούνται κάποιοι φόροι και η χώρα χωρίζεται σε νομούς, επαρχίες και κοινότητες. Δικαίωμα ψήφου όμως δίνεται μόνο σε όσους πληρώνουν φόρους, στους «ενεργούς» πολίτες δηλαδή, ενώ αποκλείονται οι γυναίκες.
Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη
Δεύτερο στάδιο (1792-1794)
Στη συνέχεια η εξουσία περνά στα χέρια ακραίων ριζοσπαστών, οι οποίοι επιβάλλουν καθεστώς τρομοκρατίας. Χιλιάδες πολίτες εκτελούνται ως εχθροί του λαού, ενώ την ίδια τύχη πρόκειται να έχουν ο βασιλιάς Λουδοβίκος και η βασίλισσα Αντουανέτα.
Τρίτο στάδιο (1794-1799)
Στην τρίτη φάση της επανάστασης επικρατούν και πάλι οι μετριοπαθείς. Η χώρα όμως αντιμετωπίζει δυσκολίες και η εξουσία παραχωρείται στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.
Jacques-Louis David: «Ναπολέων Βοναπάρτης»
Η εποχή του Ναπολέοντα (1799-1815)
Ο Ναπολέων ανακηρύσσεται αυτοκράτορας και προχωρά σε πολλές μεταρρυθμίσεις. Παράλληλα συνεχίζει μια σειρά από πολέμους εναντίον των εχθρών της Γαλλίας, με αποτέλεσμα να καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης (ακόμη και τα Επτάνησα για ένα διάστημα) και να φτάσει μέχρι τη Ρωσία.
Οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι τελειώνουν το 1815 με τη συντριβή του Ναπολέοντα στο Βατερλό, μια πόλη που σήμερα ανήκει στο Βέλγιο. Η Αυτοκρατορία του υφίσταται πλήρη στρατιωτική ήττα με αποτέλεσμα την
παλινόρθωση της μοναρχίας στη Γαλλία.
Η μάχη στο Βατερλό (1815)
Από τότε το Βατερλό είναι συνώνυμο κάθε μεγάλης ήττας. Να, δείτε ένα παράδειγμα:
Το νομοσχέδιο για τη φορολόγηση των καταθέσεων συνάντησε ισχυρότατες αντιδράσεις και αποτέλεσε το Βατερλό του πρωθυπουργού στις εκλογές που ακολούθησαν.
Ευρώπη